Vijf vragen aan Jessica van Leeuwen

In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Net als veel anderen had Jessica’s opa een radio verstopt tijdens de oorlog. Veel mensen kwamen hiermee weg, maar haar opa niet. Hij werd verraden en op de trein gezet naar Berlijn, waar hij tot het eind van de oorlog onder dwang in een asbestfabriek heeft moeten werken. Bij Jessica thuis werd de oorlog niet weggestopt; regelmatig was dit onderwerp van gesprek. Aan de hand van deze verhalen en de dagboeken van haar opa vertelt Jessica zijn verhaal als gastspreker bij NA DE OORLOG.

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

Kinderen zijn zich vaak wel vaag bewust van wat er globaal in de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld, maar niet veel weten dat ook niet-Joden het zwaar hadden. Mijn opa, die dwangarbeid heeft verricht in Duitsland, vind ik een verhaal dat verteld moet worden. Ik wil kinderen bewust maken van wat er heeft plaatsgevonden en dat dit nooit meer mag gebeuren.

Als ik al een paar kinderen heb geraakt, heb ik mijn doel al bereikt

Wat is voor jou de grootste uitdaging als gastspreker?

Voor een klas staan is behoorlijk buiten mijn comfort zone. Ik ben nu vier jaar gastspreker bij NA DE OORLOG en elke keer weer vind ik het spannend. Na afloop van mijn gastles heb ik een enorme kick; het voelt nog steeds als een overwinning voor mezelf. Je bent nooit te oud om spannende dingen te doen en het is belangrijk om jezelf te blijven uitdagen. Als ik aan het einde van een gastles het gevoel heb dat ik een paar kinderen heb geraakt, heb ik mijn doel bereikt.

Welke ervaring als gastspreker zal jou altijd bijblijven?

Het blijft iedere keer weer indrukwekkend als ik een klas voor mij heb, waarin leerlingen zichtbaar geëmotioneerd worden naar aanleiding van mijn verhaal. Dat komt iedere keer weer hard bij mij binnen.

Je bent nooit te oud om spannende dingen te doen en om jezelf uit te dagen

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij NA DE OORLOG?

Mijn opa was een harde werker met een groot rechtvaardigheidsgevoel. In de oorlog heeft hij kaartenbakken verbrand, in een poging velen het lot te besparen van dwangarbeid in fabrieken. Met gevaar voor eigen leven. Als ik misschien de helft van dat rechtvaardigheidsgevoel heb wat hij had, dan ben ik een gelukkig mens.

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

Veroordeel nooit iemand op hoe diegene eruit ziet of op wat voor geloof hij of zij aanhangt. Daar was mijn opa ook heel duidelijk in. Hij zei altijd: ‘Je hebt Duitsers en je hebt nazi’s. Die twee zijn drastisch anders.’ Als zelfs hij zo een standpunt kan innemen, na alles wat hij in Duitsland heeft meegemaakt, dan kan ik dat ook. Ik probeer dit ook mee te geven tijdens mijn gastles. Misschien denkt iemand in het vervolg twee keer na voordat hij een klasgenoot pest of een vervelende opmerking maakt.

Vijf vragen aan Baruch da Costa

In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Baruch vertelt over de belevenissen van zijn opa. Hij woonde in Suriname, maar vertrok naar een gastgezin in Nederland om hier naar de middelbare school te gaan. Net voordat hij zou beginnen op de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda brak de oorlog uit. Zijn opa stond alleen als Joods geregistreerd in Suriname en hoopte zo de Duitsers te slim af te zijn. Helaas werd hij verraden door een van zijn gastouders, waardoor hij genoodzaakt was onder te duiken. Hij ging het verzet in en heeft de oorlog overleefd, maar zijn zus werd met haar gezin opgepakt en gedeporteerd naar Auschwitz. Baruch vertelt met trots zijn opa’s verhaal als gastspreker bij NA DE OORLOG.

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

Na klarinetles ging ik vroeger altijd naar mijn opa toe. Ik had een erg goede band met hem, maar er werd niet over de oorlog gepraat. Desondanks voelde ik zijn intense verdriet, ook al werd het niet uitgesproken. Mijn opa was een trotse man; verdriet en pijn liet hij liever niet merken. Hij benadrukte alleen positieve dingen, de negatieve gebeurtenissen en herinneringen liet hij voor wat ze waren. Dit haakt meteen in op waarom ik dit verhaal juist wil vertellen. Ook al ziet iemand er nog zo goed uit en heeft hij een lach op zijn gezicht, achter dat masker kunnen pijnlijke gebeurtenissen schuilen. Ik vertel mijn opa’s verhaal, omdat ik de waarheid wil laten zien. Geen geromantiseerde versie, maar hoe het écht was.

Achter dat masker schuilen pijnlijke gebeurtenissen

Wat is voor jou de grootste uitdaging als gastspreker?

De grootste uitdaging is om leerlingen te laten inzien dat verhaaltjes niet alleen verhaaltjes zijn. De dingen die aan bod komen tijdens mijn gastles zijn echt gebeurd. Het is geen eng bedacht verhaal of een script voor een Hollywood film.

Welke ervaring als gastspreker zal jou altijd bijblijven?

Wanneer ik voor de klas sta en vertel dat ik Joods ben, zijn de reacties vaak wisselend. Een jongetje vroeg eens of hij mijn zakje met goud mocht zien. Elke Jood wordt toch geboren met een zakje goud om hun nek? Dat had hij gehoord van zijn oma. Het is op dat moment aan mij als gastspreker de taak om dit soort vooroordelen te tackelen en een open gesprek aan te gaan.

Het is geen eng bedacht verhaal of een script voor een Hollywood film

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij NA DE OORLOG?

Door mij te verdiepen in mijn opa’s verhaal, heb ik een exacte kijk gekregen op zijn leven in de jaren van de oorlog. Ik zie veel overeenkomsten tussen ons. Wanneer hij een bepaald doel voor ogen had, deed hij er alles aan om daarnaartoe te werken en week niet van zijn pad af.

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Dat is het levensmotto waar ik elke dag zo goed mogelijk naar leef. Ik probeer mezelf te realiseren dat als ik op een bepaalde manier reageer op iemand, ik het op dezelfde manier, met dezelfde emotie terug kan verwachten.

Vijf vragen aan Aviva Witt

In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Aviva's oma was met een Joodse man getrouwd en hij werd vlak voor het einde van de oorlog vermoord. Frank Polak, de oom van Aviva, schreef het boek 'Wie trouwt er nou met een Jood'. In navolging van hem vertelt Aviva als gastspreker bij NA DE OORLOG het verhaal van haar oma ten tijde van de oorlog.

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

Jammer genoeg heb ik het gevoel dat het nog steeds nodig is dat dit soort verhalen verteld worden. De oudere generaties zijn veelal goed op de hoogte, maar kinderen krijgen tegenwoordig niet veel meer mee dan wat er in de geschiedenisboeken staat. Het is aan mij en aan andere gastsprekers om dit stukje geschiedenis nader toe te lichten. Ons persoonlijke verhaal triggert de verbeelding en roept emotie op.

Mensen denken soms dat de oorlog is afgelopen toen Nederland in 1945 bevrijd werd

Wat is voor jou de grootste uitdaging als gastspreker?

Ik heb inmiddels het verhaal over mijn oma ruim zestig keer verteld aan verschillende klassen. Het verhaal is iedere keer hetzelfde, maar de hele ervaring en de nagesprekken met de leerlingen maken het keer op keer weer een unieke gastles. Het belangrijkste en ook meteen de grootste uitdaging vind ik om kinderen te laten inzien dat de oorlog niet stopt bij degenen die de oorlog ook daadwerkelijk hebben meegemaakt. Dit dendert nog generaties lang door en dat is soms moeilijk om duidelijk te maken aan de veelal jonge leerlingen die ik voor mij heb.

Welke ervaring als gastspreker zal jou altijd bijblijven?

In Heemstede was een vrouw aangeschoven bij een gastles, omdat zij nieuwsgierig was naar mijn verhaal. Na afloop was zij zichtbaar ontroerd. Ik vergeet soms wat voor impact het verhaal heeft, maar het is goed dat ik er soms aan herinnerd word. Uiteraard blijft het ook voor mij emotioneel, maar na het regelmatig verteld te hebben, heb ik een zekere afstand voor mijzelf gecreëerd.

Een ander moment dat mij altijd zal bijblijven is toen ik een groot applaus kreeg na afloop van mijn les en de vraag kreeg of ik de volgende dag terug kon komen.

Ik kreeg een groot applaus en de vraag of ik morgen terug kon komen

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij NA DE OORLOG?

Mensen denken soms dat de oorlog is afgelopen toen Nederland in 1945 bevrijd werd. Zeker sinds het moment dat ik in mijn eigen familieverhaal ben gedoken, realiseer ik mij dat de oorlog generaties lang doorleeft. Ook nu nog. Daarom vind ik het ook zo belangrijk om het verhaal van mijn oma, maar ook andere verhalen uit de oorlog, levend te houden.

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

Eén van de meest gestelde vragen die je als kind krijgt is 'Wat wil je later worden als je groot bent?'. Eindelijk kan ik hier antwoord op geven. Ik vind het een geschenk dat ik als naoorlogse gastspreker dit verhaal mag vertellen. Als ik maar één kind kan raken tijdens een gastles, heb ik mijn doel al bereikt.