Vijf vragen aan Catherine Keyl

In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Catherine neemt je tijdens haar gastles mee naar het verhaal van haar vader. Hij is Joods en gaat aan het begin van de oorlog in het verzet. “Mijn vader gaf zelf ook gastlessen op scholen over zijn ervaringen in de oorlog. Ik neem nu graag het stokje van hem over.” Corona gooide

even roet in het eten, maar Catherine staat in de startblokken om haar eerste gastlessen te geven. Ze heeft het verhaal van haar vader ook opgeschreven in haar recent verschenen boek “Oorlogsvader”.

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

Bij ons thuis werd er weinig met elkaar over de oorlog gesproken. Ik durfde er ook niet naar te vragen, want wat viel er te zeggen? Mijn vader had de laatste anderhalf jaar van de oorlog in Sachsenhausen gezeten en zijn vader, moeder en schoonzus waren allemaal vergast in Auschwitz. Ik wilde de oude wonden van mijn vader niet extra openrijten, dus het onderwerp werd uit de weg gegaan. Vaak op rare momenten, meestal als we het heel leuk hadden, kwam de oorlog opeens ter sprake. Wanneer iedereen zat te genieten van een gebakje kon mijn vader raar uit de hoek komen door te zeggen: “Ja, geniet er maar van. In het kamp hadden we niks te eten.” En daarmee was het onderwerp ook weer afgerond. Niemand vroeg door, daar bleef het bij. Het onderwerp was vroeger niet bespreekbaar in ons gezin, maar ik vind het belangrijk om juist nu nog dit verhaal te delen.

Discriminatie is van alle tijd, ook nu nog.

Wat is voor jou de grootste uitdaging gedurende dit traject?

Ik merk een schokkende onbekendheid bij jongeren over dit onderwerp en tijdens het

voorbereidingstraject bij Na de Oorlog ben ik daar steeds meer bij stil gaan staan. Het is

belangrijk dat juist deze jonge doelgroep dit soort verhalen hoort en meer over de oorlog en de gevolgen daarvan te weten komt. Discriminatie is van alle tijd, ook nu nog. Ik hoop deze

doelgroep mee te kunnen geven dat discrimineren op afkomst of hoe je eruit ziet zinloos en

kwetsend is. Iemand die Joods is, kun jeniet opeens niet-joods maken en iemand die zwart is, maak je niet wit.

Welke ervaring van dit proces zal jou altijd bijblijven?

Het was niet altijd gemakkelijk. Ik vond het lastig om het verhaal van iemand die heel dichtbij mij staat, mijn eigen vader, om te vormen tot een gastles om dit uiteindelijk over te gaan dragen aan een jonge doelgroep. De gebeurtenissen die mijn vader heeft meegemaakt, lagen als een schaduw over mijn jeugd. Door meer in zijn levensverhaal te duiken kan ik bepaalde dingen uit mijn jeugd, en vooral hoe mijn vader in het leven stond na de oorlog, een betere plek geven.

"Kind, vrouwen kunnen net zoveel als mannen", zei mijn vader.

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij Na de Oorlog?

Door onderzoek te doen voor mijn boek en tijdens de voorbereiding van deze gastlessen voor Na de Oorlog, zijn er veel feiten boven water gekomen waar ik geen weet van had. Zo

kwam ik erachter dat mijn vader lid was van een gewapende verzetsgroep en dat hij een Duitse officier had neergeschoten. Ik wist dat hij gevangen had gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen, maar in de gevangenisadministratie stond achter zijn naam “ter dood

veroordeeld”. Dat was nieuw voor mij en het doet toch iets met je als je dat achter de naam van je eigen vader ziet staan.

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

De relatie tussen mijn vader en mij is niet altijd makkelijk geweest, maar voor één ding ben ik hem heel dankbaar. Hij zei vaak: “Kind, vrouwen kunnen net zoveel als mannen.” Dat heeft erg bepaald hoe ik ook nu nog in het leven sta. Zeker dertig jaar geleden was het verschil tussen mannen en vrouwen nog erg groot. Dan dacht ik vaak aan wat mijn vader tegen mij zei en zo vond ik nog meer kracht om door te gaan.

Vijf vragen aan Yasmin Richards

In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Yasmin vertelt het verhaal van haar joodse opa. Hij was schrijver van beroep, maar was ook heel kritisch en dat bracht hem in de problemen. In 1933 schreef hij 'Don Quichote van München', een satirische kroniek over Hitler, om de mensen te waarschuwen. Enkele dagen na de capitulatie van Nederland werd haar opa zonder vorm van proces gevangen gezet in Duitsland. De nazi's probeerden hem onder dwang te laten bekennen, maar hij brak niet en werd uiteindelijk na acht maanden vrijgelaten. Hij dook na zijn vrijlating direct onder in Amsterdam, ging het verzet in, maar werd verraden en kwam terecht in Westerbork. Na enkele dagen wist hij met een flinke dosis moed en geluk te ontsnappen. Zijn kleindochter Yasmin staat al dertig jaar voor de klas en is sinds begin dit jaar gastspreker bij NA DE OORLOG.

Dit jaar geeft zij ook Live Online Gastlessen. Een uitdagende mix tussen vertellen en bevragen, oude filmbeelden, foto's en filmclips die zijn opgenomen op locatie in een oude nazigevangenis in Keulen en Westerbork. Zie hier de opnames.

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

In de periode dat mijn opa ondergedoken zat, schreef hij een trilogie over zijn ervaringen in de oorlog. Hij wilde dat de wereld zou weten wat er gebeurd was, opdat dit nooit meer, met welke bevolkingsgroep dan ook, herhaald zou worden. Ik deel diezelfde overtuiging en dat is de grootste reden waarom ik zijn verhaal wil doorvertellen. Ik wil zijn werk voortzetten, zeker in deze tijd met steeds meer polarisatie tussen verschillende bevolkingsgroepen.

Ik geef les in het speciaal onderwijs en ben daarnaast weerbaarheidsdocent. Ik leer kinderen om voor zichzelf en anderen op te komen. Het is belangrijk dat zij uitsluiting en machtsmisbruik leren herkennen en leren waar dit toe kan leiden. In het groot, maar ook in hun eigen omgeving. Ook op het schoolplein vindt uitsluiting plaats en wordt er gepest. Kinderen van nu zijn de toekomst; daarom vind ik het zo belangrijk om juist aan hen dit verhaal mee te geven.

Ook op het schoolplein vindt uitsluiting plaats en wordt er gepest

Wat is voor jou de grootste uitdaging als gastspreker?

Ik heb er plezier in om als gastspreker voor de klas te staan, maar ik heb het natuurlijk over een beladen onderwerp. Vroeger heb ik wel eens geprobeerd de boeken van mijn opa te lezen, maar moest deze snel wegleggen. Het was te heftig voor mij. Voor het traject bij NA DE OORLOG moest ik ze wel lezen.

De uitdaging voor mezelf ligt niet zozeer in het lesgeven, omdat ik dat al jaren doe, maar wel in het zoeken naar een geschikte vorm voor dit verhaal. Het verhaal komt echt binnen. Ik wil het voor de leerlingen hanteerbaar maken en zorgen dat die verbeelding wordt geprikkeld. Daarom heb ik gekozen om een paar theatrale elementen in het verhaal te

verwerken.

Welke ervaring als gastspreker zal jou altijd bijblijven?

Door mijn ervaring in het onderwijs ben ik gewend dat kinderen erg directe vragen kunnen stellen. Wat ik mooi vind is dat de leerlingen niet alleen met het verhaal zelf bezig zijn, maar ook regelmatig na afloop van een gastles vragen hoe het voor mij is om dit te vertellen.

Ik geef zelf in de bovenbouw les en heb dit verhaal ook verteld aan mijn eigen leerlingen. Dat vond ik wel lastig; op andere scholen geef je een gastles en na alle vragen en discussie is het voor mij afgesloten. Dat maakt het makkelijker. Wat ik mij nog goed herinner is dat, na afloop van de gastles in mijn eigen klas, een leerling zelf begon te vertellen. Hij vertelde over zijn Syrische afkomst, zijn opa's en oma's en over zijn vlucht uit Syrië. Dit was de eerste keer dat hij hierover durfde te praten.

Leerlingen vragen ook regelmatig aan mij hoe het is om dit verhaal over mijn opa te vertellen

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij NA DE OORLOG?

Om helemaal in mijn opa's belevenissen te duiken, ben ik naar Keulen geweest met de filmploeg. Daar heb ik de cel gezien die mijn opa in zijn boeken beschreef. Ook ben ik naar Westerbork gegaan. Daar heb ik lang naar de maquette van het doorgangskamp staan kijken. Waar was gevangenisbarak 51, waaruit mijn opa ontsnapte? En waar was de prikkeldraadomheining waar mijn opa uiteindelijk overheen klom?

Ik heb zoveel opgestoken, dat het moeilijk is samen te vatten. Ik was zeven jaar toen mijn opa overleed, maar ik zie veel overeenkomsten tussen ons. Mijn opa was ontzettend eigenwijs en kon niet tegen onrecht. Daar zie ik veel van mijzelf in terug.

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

Mijn belangrijkste levensles is dat je mag zijn wie je bent en dat je daar ook voor mag uitkomen. Ik was tien jaar oud toen ik erachter kwam dat mijn familie joods was en dat ikzelf dus joods ben. Mijn familie wilde dit door de traumatische ervaringen in de Tweede Wereldoorlog verbergen. Ik heb er sindsdien altijd behoefte aan gehad om uit te komen voor wie ik ben en dat wil ik mijn leerlingen ook mee geven.

Na de Oorlog bestaat 5 jaar!

Vandaag bestaat Na de oorlog 5 jaar. Het eerste jaar waren we vooral bezig met beleid maken, fondsen aanvragen, praten met stakeholders enz. Daarna groeide het aantal gastspreker en gastlessen explosief.

Met ruim 30 gastsprekers en 15 medewerkers geven wij zo'n 700 gastlessen per jaar. We genieten dagelijks van inspirerende, persoonlijke verhalen die verleden, heden en toekomst met elkaar verbinden. Trots zijn we op alle gastsprekers en medewerkers, die zoveel inzet tonen en een ongelofelijke hoge kwaliteit aan werk leveren.

Volgend jaar gaan we het uitgebreid vieren!