Ik vond de foto’s veel indruk maken, want dan stel je je voor hoe het was voor die mensen.

Of:

Dat er niks zo erg is als proberen te overleven tijdens de oorlog. Dat veel mensen eronder leden, niet alleen de vermoorden.

Of:

Dat zelfs als je na de oorlog geboren bent, je de pijn en het verdriet kunt ervaren.

Hierboven een paar van de vele reacties op onze gastlessen.

Het blijkt elke keer dat onze persoonlijke verhalen, waarmee wij als kinderen zijn opgegroeid en waarin de Holocaust altijd resoneert, een grotere impact hebben op kinderen en jongeren, dan welk boek, welke film of welke geschiedenisles dan ook. Een geschiedenisleraar van het VWO zei na mijn gastles deze week: ‘Over tien jaar weten de kinderen dit nog. Dit vergeten ze nooit.’

We maken door onze verhalen de geschiedenis tastbaar. Maar we doen meer dan dat.

We vragen van de kinderen niet alleen om naar ons te luisteren. We verwachten een actieve houding en stellen vragen als: wat roept dit bij je op? En in het verlengde daarvan: wat herken je in dit verhaal? Want ook al leven we gelukkig hier in Nederland nog altijd in een naoorlogse tijd, de signalen dat de voedingsbodem voor racisme en antisemitisme steeds vruchtbaarder worden zijn legio. Juist daarom is het zo belangrijk om onze zo zorgvuldig gecomponeerde gastlessen, bestaande uit een vertelling en uit een gesprek met de klas, door heel Nederland te geven.

In een interview met een ex-neo-nazi, in het NRC van 14 februari 2023, valt te lezen dat de persoonlijke verhalen van een zwarte activist en een moslimjournalist voor hem een wake-up call waren, waardoor hij uiteindelijk brak met zijn haat zaaiende activiteiten van de National Socialist Movement in de VS. De activist en journalist waren los van elkaar bij hem gekomen om hem te interviewen over zijn beweegredenen. Die interesse, in combinatie met de pijnlijke verhalen die hij van hen hoorde, over hoe ze als kind door het racisme waren getekend, opende hem de ogen.

De kracht van persoonlijke verhalen, mits goed verteld en met aandacht voor wisselwerking, waarin het gesprek met de luisteraar essentieel is, zijn het best mogelijke tegengif tegen racisme en antisemitisme.

Wat we bij Na de Oorlog doen is kinderen voorzien van tegengif. Opdat haat en vooroordelen niet langer een voedingsbodem zijn. Natuurlijk is één gastles daarvoor niet voldoende. Het is een begin, dat hopelijk door leraren ook wordt opgepakt als begin. En als het klopt dat de leerlingen onze verhalen over tien jaar nog weten, dan is dat een klein wapen tegen valse propaganda en eeuwenoude complottheorieën. Dus wij vertellen door. Op zoveel mogelijk scholen. Door heel Nederland. Ook daar waar het moeilijk wordt. Juist daar.

Saskia's vorige rubriek lees je hier.