Het antwoord van Na de Oorlog op het groeiend antisemitisme en racisme in de samenleving.

‘Komt er dan zo’n oude mevrouw die op een stoel zittend, een uur lang een verhaal vertelt?’ zei de leerkracht van groep 8 toen de medewerker van de organisatie Na de Oorlog een nieuwe gastspreker introduceerde. Een botte reactie van iemand die kennelijk geen idee heeft wat Na de oorlog te bieden heeft. En dat terwijl in de huidige samenleving door steeds meer jonge mensen de Holocaust in twijfel wordt getroffen. Een onrustbarend gegeven dat om een antwoord vraagt.

Na de Oorlog heeft dat antwoord. We leiden steeds nieuwe gastsprekers op die in klassen op de basisschool en het voortgezet onderwijs vertellen over de manier waarop de Holocaust bepalend is geweest in het leven van hun ouders en/of grootouders. Persoonlijke verhalen over het leven, de vervolging en de moord op de Joden in de bezettingstijd. Maar ook over de manier waarop de Holocaust een grote rol blijft spelen in het leven van de overlevenden en hun kinderen en kleinkinderen.
De gastsprekers vertellen hun verhalen op scholen in hun eigen regio, zodat we overal in Nederland aan de steeds groeiende vraag om gastsprekers kunnen voldoen, of zouden willen kunnen voldoen als we voldoende middelen hadden.

Na de Oorlog is uniek in zijn soort. We zijn de enige organisatie die schrijvers vraagt van het persoonlijke verhaal van de potentiële gastspreker een monoloog te maken. Een goed opgebouwde vertelling van ongeveer een halfuur, met daarin interactie met de leerlingen. Een verhaal met een spanningsboog, ritme, zorgvuldig uitgekozen woorden en voorbeelden, waarbij de verbeelding een belangrijke rol kan spelen.

Daarna krijgt de gastspreker een opleiding, die vier tot vijf maanden in beslag neemt. Er wordt intensief gewerkt met een coach. De tekst wordt geoefend, er wordt gezocht naar de beste vorm om het verhaal te vertellen waarbij gebruik wordt gemaakt van muziek, foto’s, filmclips, attributen en andere zaken die van de geschiedenis van toen een tastbaar en ontroerende gebeurtenis in de klas kunnen maken.

De unieke en persoonlijke presentaties vlak voor de kinderen en jongeren worden ingebed in een educatief programma. Leerkrachten die benaderd worden door Na de Oorlog, of die zichzelf opgeven, ontvangen educatiemateriaal om de gastles voor te bereiden. De gastspreker wordt getraind in het leiden van een nagesprek met leerlingen, dat vaak langer duurt dan de presentatie. In dit gesprek wordt aan de leerlingen gevraagd wat hen geraakt heeft. Er is de mogelijkheid vragen te stellen en in discussie te gaan, waarbij controversiële onderwerpen niet geschuwd hoeven worden. En we bespreken of de leerlingen zelf te maken hebben met uitsluiting, antisemitisme en racisme en hoe ze in hun eigen leven zich kunnen inzetten voor tolerantie, gelijkheid en empathie. Want wij zijn met Micha de Winter, voormalig hoogleraar pedagogiek, van mening dat je met leerlingen over alles kunt praten, wanneer je de pedagogiek van de hoop bezigt. We moeten de leerlingen handelingsperspectief bieden, altijd.

Soms zit er een spanningsveld tussen de kwetsbare persoonlijke verhalen van onze gastsprekers en de door sociale media ongezouten en soms ongefundeerde reacties van leerlingen. Tegelijkertijd is dit de kracht van deze vorm van onderwijs. De emotie en de verbeelding maken dat leerlingen zich kunnen verplaatsen. En empathie is het begin van verandering. Door zich te verplaatsen in dat meisje dat werd afgevoerd, niet om wat ze deed maar omdat ze tot een bepaalde groep behoorde, kan het begin zijn van een denkproces over de huidige ontwikkelingen in onze samenleving, waarin de schreeuw om uitsluiting, racisme en antisemitisme weer dagelijks klinkt.

Wij proberen met Na de Oorlog het gat tussen ongefundeerde kretologie en op feiten en ervaringen berustende informatie te dichten. En dat lukt steeds beter.

Na de Oorlog ontwikkelt familie- en persoonlijke verhalen met als onderwerp de Holocaust en WO2 tot een interactieve gastles. In 2022 gaven wij door Nederland 800 gastlessen in het onderwijs en daarbuiten. Dit jaar geven wij je vaker een ‘inkijk achter de schermen’ bij Na de Oorlog.