
De vijf vragen aan Greta Cune
In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?
De zon schijnt op het moment dat ik Greta aan de telefoon spreek. Dat is haar ook opgevallen vanaf haar atelier aan huis. Een plek waar ze graag is om te werken. Alhoewel ze haar werkleven in Nederland begon in de educatie en zorg, was de liefde voor kunst er al vanaf jongs af aan. Dit kon soms hand in hand gaan met haar verlangen naar duidelijkheid voor wat er in de Tweede Wereldoorlog was gebeurd met haar familie. Toen zij heel jong was tekende ze, vanuit de verbeelding, concentratiekamp taferelen van familieleden die de oorlog niet hadden overleefd. Ze probeerde te begrijpen hoe het was geweest, en wat zij zou doen in zo’n situatie hield haar veel bezig. Het onderwerp lag te gevoelig bij haar ouders, zij probeerden hun kinderen te beschermen door er juist niet over te praten. Greta, zo jong als ze was, was overtuigd dat het ‘sprookje’ niet klopte en voelde tot in haar kern het onderliggend verdriet van haar ouders.
Tijdens de oorlog werkte Sieny als leidster bij de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg waar ze samen met anderen werkten om zo veel mogelijk Joodse kinderen te redden van deportaties. Tijdens haar werk ontmoet ze Harry die als fietskoerier berichten van diverse afdelingen van de Joodse Raad, inclusief de crèche, rondbracht in Amsterdam. Samen maakten zij deel uit van een reddingsplan voor de kinderen. Laat in de oorlog kon het jonge stel op het nippertje onderduiken en de oorlog overleven, maar voor de meerderheid van de familieleden was dat niet het geval.
Over de oorlog werd weinig gesproken. Maar toen Greta en haar partner tijdens een bezoek aan het Holocaust Museum in Washington D.C. video interviews van haar moeder zagen waarin gesproken werd over het leven voor, tijdens en na de oorlog, vielen veel vraagtekens weg en puzzelstukjes op z’n plaats. Bij terugkomst in Nederland sprak Greta haar moeder aan, “Ma, je hoeft mij niet meer te beschermen. Wij hebben je interviews gezien en gehoord en ik kon het aan, ik kan het aan.” De bekende woorden “Alles is oké” die jarenlang werden gebruikt door haar moeder, bleven niet langer nodig. Gevoelsmatig was niet alles oké en dat mocht nu de ruimte krijgen om te benoemen.
Waarom wil jij jouw verhaal delen?
“Mijn ouders vertelden allebei mondjesmaat over de oorlog, maar het was na de geboorte van hun eerste kleinzoon, mijn neefje, dat ze meer gingen vertellen. Het was hun besef, als opa en oma, dat ze wilden voorkomen dat hun kleinzoon zoiets zou overkomen. Zij werden gevraagd om hun verhaal te vertellen aan jonge kinderen, studenten en jongvolwassenen. Dat deden ze, vooral mijn moeder. Ik heb een paar keer meegemaakt dat mijn moeder dit deed en vond het heel dapper van haar. Het mooie van haar was dat ze het heel duidelijk kon vertellen zonder een ander te beladen met onnodige emoties. Ze kon het met een bepaalde nuchterheid, maar ook zachtheid, brengen, terwijl haar oorlogsverleden allesbehalve dat was.
Op diverse momenten hoorde ik van twee bekenden dat ‘Na de Oorlog’ gastsprekers zocht, en dat ik me daarvoor maar eens moest opgeven. Maar in die periode leefden mijn ouders nog en ik was bezig met mantelzorg en andere activiteiten. Na het overlijden van mijn ouders, kwam ik met Deborah [oprichtster van ‘Na de Oorlog’] in gesprek. Het sprak mij aan om het werk van mijn ouders voort te zetten, in hun geest, maar dan op een manier die mij paste bij mij. Voor mij was het heel natuurlijk om hun verhaal op te pakken en door te vertellen. Heel symbolisch, eigenlijk, dat zij tot laat in hun negentigste jaren nog hun verhaal konden vertellen en dat ik het nu voortzet.”
Wat is jouw grootste uitdaging gedurende dit traject?
“Er zijn meerdere ‘grootste’ uitdagingen. Maar een daarvan is het proces om iets te maken, vormen, om het verhaal van mijn ouders eerlijk en zuiver over te brengen, ook vanuit mijn ervaring en perspectief.
Het is spannend om voor een nieuwe groep te staan, waar de dynamiek elke keer anders kan zijn. Met wie heb ik te maken? Hoe pas ik mijn verhaal aan in de situatie die zich hier voordoet? Kinderen op de basisschool vragen om een andere benadering dan leerlingen op de middelbare school. Spontaniteit is belangrijk voor mij, dat de kinderen zich hopelijk vrij voelen om te vragen wat ze willen in het kader van de les.”
Welke ervaring zal je altijd bijblijven?
“Hoe de jongeren reageren. Velen van hun proberen zichzelf te verplaatsen in de situaties waarover verteld wordt, ze denken eraan hoe zij zouden reageren. Het is uitzonderlijk hoe ze daarmee om gaan. Ze zijn meestal openhartig met hun reacties. Ervaringen worden gedeeld; over henzelf en soms over hun familie(leden). Ze durven vaak te delen in de groep. Als dat gebeurt is de sfeer vertrouwd. Er zijn ook leraren die mee doen en dingen vertellen over hunzelf en hun familie.
Ik snap waarom mijn moeder het zo graag deed. De kinderen waren dol op haar. Ze vertelde gewoon haar verhaal. Maar zij liet de kinderen ook alles aan haar vragen én gaf op alles antwoord. Dat probeer ik ook en dat doen ze ook. Tot best wat persoonlijke vragen en daar geef ik, waar mogelijk, antwoord op.
Een mooie ervaring was toen ik voor de tweede keer binnen een korte tijd naar dezelfde school ging om een les te geven aan een andere groep. Toen ik uit de lift stapte en de gang betrad stond aan wederzijde van de gang de groep aan wie ik eerder les had gegeven mij op te wachten en ze gingen allemaal klappen en begroeten terwijl ik naar het lokaal liep. Het ontroerde me enorm. Zo lief waren ze. Het blijkt achteraf dat ik werd gezien door een leerling vanuit het raam toen ik uit mijn auto stapte en hij vertelde dat aan de klas. Na het horen dat ik er weer was wilden ze mij begroeten en de lerares gaf daar toestemming voor. Dat vertelde de juf me nadat ik de tweede les had gegeven. Wat een geschenk!"
Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij Na de Oorlog?
“Dat ik het geven van gastlessen geweldig vind om te doen! Ik voel me er heel fijn bij en ik had dat eigenlijk niet verwacht voordat ik begon. Tot mijn verbazing geeft het mij veel. Het was voor mij heel onverwacht. Tot nu toe heb ik voornamelijk leuke en positieve dingen meegemaakt. Dat neemt niet weg dat het ook soms moeizaam kan zijn, maar het belangrijke is dat dat ook bespreekbaar is.”
Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?
"Op mijn leeftijd heb ik al heel veel advies gekregen, gevraagd en ongevraagd. Het mooiste of beste heb ik niet, maar iets wat ik mee wil geven tijdens mijn gastles is dat ze kritisch blijven denken en dat ze veel vragen stellen. Neem niet klakkeloos iets aan, ga op onderzoek. Blijf jezelf afvragen: waar sta ik, waarom en hoe? Kijk niet alleen naar wat iemand zegt, kijk naar wat diegene doet. Wat wil ik doen, besluiten. En dat is heus niet altijd de makkelijkste weg, maar het is wel een belangrijke weg. Deze adviezen heb ik vanaf mijn jonge jaren meegekregen. Net zoals dat je van elke situatie het beste kan maken. Ik denk dat het wel doorgegeven is in mijn DNA."
Op de hoogte blijven?
Vul hier uw gegevens in en ontvang onze nieuwsbrievenContact
info@nadeoorlog.nl
085-2500281
06-39762378
NL95 INGB 0102 0329 98 t.n.v. stichting Na de Oorlog