De vijf vragen aan Herman de Vries
In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?
Na de oorlog bekeerde de Joodse oma van Herman zich tot het christendom. Waarom en hoe dat zo is gegaan, weet hij niet. Zijn vader heeft het geloof overgenomen en voedde Herman in die traditie op, waarop hij besloot dominee te worden. In zijn rol als dominee probeert Herman verbinding te maken en te leggen naar het jodendom. Diezelfde verbinding zoekt hij in de geschiedenis van zijn familie. In zijn boek Levie Leeft heeft hij allerlei verhalen uit zijn Joodse familie gebundeld met de nadruk op de geschiedenis van zijn opa: Levie. En ondanks dat het boek in 2018 is uitgegeven, blijft Herman bezig met het verzamelen van verhalen. “Je moet het zeggen als ik te veel praat, hoor”, zegt Herman tegen me terwijl hij alle ins en outs vertelt. Maar ik hang aan zijn lippen, net als menig leerling.
Waarom wil jij jouw verhaal delen?
"Mijn vader zweeg altijd over zijn verleden. Toen hij overleed, ontstond er een bepaalde ruimte voor mij om te gaan zoeken naar mijn familiegeschiedenis. Na jaren onderzoek gedaan te hebben, had ik voldoende verhalen over mijn familie en dat heb ik gebundeld in een boek.
Zo heb ik ook het geboortedocument gevonden van mijn vader en daar stond een andere naam op dan mij bekend was. Ik kende mijn vader als Frans, maar die naam heeft hij als schuilnaam gekregen tijdens het onderduiken. Ook heb ik een gedichtje in een poëziealbum van hem gevonden via-via, waar zijn oude naam ook nog onder stond in combinatie met zijn ‘nieuwe’ naam. Hij heette eigenlijk Isaac, maar heeft altijd zijn onderduiknaam, Frans, gehouden.
In onze, en wel meer families, was het zo dat namen werden overgegeven: de kleinzoon werd vernoemd naar de grootvader. Bij mij is dat gestopt, ik ben Herman geworden. Dat is confronterend, want ik had Levie geheten als er geen oorlog was geweest. De Holocaust heeft ervoor gezorgd dat de naamgeving niet is doorgegeven. En zo zie je dat het doorwerkt in iets ‘kleins’ als naamgeving, maar dat is slechts een van de gevolgen.
De namen van zoveel Joden mochten niet meer genoemd worden tijdens de Tweede Wereldoorlog, mochten niet meer bestaan. In mijn verhaal is er speciale aandacht voor de naam. Ik vind het belangrijk dat de naam van mijn grootvader nog steeds wordt genoemd: Levie de Vries. En daarbij benadruk ik ook dat het heel erg is als je naam niet genoemd mag worden. Want als de naam van iemand niet meer genoemd wordt, is diegene pas echt weg. Zolang de naam nog klinkt, leven de personen nog voort."
Wat is jouw grootste uitdaging gedurende dit traject?
"Ik gaf hiervoor, en nog steeds, lezingen over mijn familieverhaal. Maar de gastlessen voor Na de Oorlog zijn in een heel andere vorm. Om van mijn eigen verhaal een gastles te maken, vond ik dus wel een uitdaging. Dat was best wel spannend.
Aan het begin dacht ik dat het mij gemakkelijk af zou gaan. Ik ben dominee en ik doe niet anders dan voor groepen spreken. Maar dit is wel anders! Het is natuurlijk wel mijn verhaal, alleen er komen nog veel meer aspecten bij kijken dan alleen de inhoud. Daarom is de begeleiding door een coach echt heel goed en ook belangrijk. Na de eerste paar gastlessen, merkte ik dat het werkte. Toen kreeg ik een bepaalde rust over me heen. Nu ik voor het tweede schooljaar mijn gastlessen geef, merk ik dat ik mijn weg erin heb gevonden en dat de opleiding tot gastspreker echt van belang was."
Welke ervaring zal jou altijd bijblijven?
"Wat mij het meeste heeft geraakt, en nog steeds raakt, is het emotionele aspect dat bij de lessen komt kijken. Eén keer kwam er een meisje naar voren gelopen en omarmde mij. “Meneer, ik vind het zo erg voor u”, zei ze tegen me. Nou, dat deed me heel wat. Zelf heb ik die emotie niet meer, maar als je eenmaal merkt dat het wat met de kinderen doet… Ik denk dat die gevoelens die naar voren komen, hen ook het meest bijblijven. Je merkt dat het de kinderen raakt. Ze willen vaak de les blijven vasthouden en met je in contact blijven."
Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij Na de Oorlog?
"Dat ik heel gemotiveerd ben om dit te doen, om mijn (familie)verhaal te vertellen. Ik merk echt die innerlijke drive. Het heeft met mijn familie te maken, ik wil zoals eerder gezegd mijn grootvaders naam blijven noemen. Maar ik vind het ook heel belangrijk dat je als samenleving op de hoogte wil blijven van wat er is gebeurd en hoe je daarmee omgaat.
Laatst was er een meisje dat vroeg: “Meneer, denkt u dat er weer oorlog komt? En wanneer komt die oorlog dan?” Dat vond ik een confronterende vraag, maar ik probeerde het op mijn manier te beantwoorden. Je merkt dat bewustwording aanwezig is bij de kinderen en dat is ook van belang. Zeker met de holocaustontkenning is het belangrijk dat dit verhaal, deze verhalen, gehoord en verteld worden. Als er niet meer over gesproken wordt, is het ook niet raar als erover getwijfeld wordt."
Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?
"Van jongs af aan is me bijgebleven om de wereld een beetje beter achter te laten dan dat je ‘m gevonden hebt. Ik doe er mijn best voor, met vallen en opstaan, en probeer bij te dragen aan een betere samenleving.
Jezus zegt het, maar ook het Jodendom heeft het erover: als je een mens een dag hebt kunnen helpen of troosten, is het alsof je de hele wereld hebt gered. Het mag ook heel klein zijn wat je doet. En elke dag kan je weer opnieuw beginnen.
Zelf ben ik voorzitter van een klein initiatief en daarmee proberen wij goede doelen te ondersteunen. Aan de grens van Israël was een achterachterneef van mij die in een klein verpleeghuisje woont, samen met veertien patiënten. Maar ze konden niet buiten zitten, ze hadden geen geld om daar wat te creëren. Toen hebben wij geld opgehaald, materiaal gekocht en hebben zijzelf een veranda gebouwd. De patiënten konden op die manier van de buitenlucht genieten. En ik gebruik het graag als voorbeeld, want we kunnen de grote ellende niet tegenhouden, maar wel een veranda bouwen."
Op de hoogte blijven?
Vul hier uw gegevens in en ontvang onze nieuwsbrievenContact
info@nadeoorlog.nl
085-2500281
06-39762378
NL95 INGB 0102 0329 98 t.n.v. stichting Na de Oorlog