In 'Vijf vragen aan' willen wij jou laten kennismaken met onze gastsprekers. Wat beweegt hen om hun verhaal te delen en wat zijn hun obstakels en bijzondere momenten die zij tegenkomen?

Sinds het prille begin van Na de Oorlog is John Melkman een toegewijde gastspreker bij onze stichting. Het verhaal dat hij vertelt, gaat over het hartverscheurende dilemma waar zijn vader voor stond tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ondanks dat zijn vader zelden sprak over die verschrikkelijke periode, heeft John dit verhaal toch tot leven kunnen brengen. Hij vertelt al ruim zeven jaar zijn familieverhaal middels onze stichting aan kinderen door het hele land. Tijd om de vijf vragen aan John te stellen!

Waarom wil jij jouw verhaal delen?

“Mijn drijfveer om mijn familieverhaal te delen, is wat de kinderen ermee gaan doen. Wat gaan zij er vandaag en morgen mee doen? Mijn vader heeft in de oorlog voor een groot dilemma gestaan. Hij moest kiezen uit zijn pasgetrouwde vrouw die in Amsterdam was, voor zijn moeder in Westerbork of voor de onderduik in Appelscha? Hij koos voor het laatste en kwam zo uiteindelijk ook weer bij mijn moeder terecht. En datzelfde dilemma leg ik voor aan de kinderen: wat zou jij doen?

Op dilemma’s zijn eigenlijk geen goede of foute antwoorden. Laat je gevoel maar spreken. Keuzes maken dat doe je elke dag en daar maak ik de leerlingen bewust van. Als zij bijvoorbeeld in groep 8 zitten, moeten ze een keuze maken voor de middelbare school. Ga je naar een betere school of ga je naar de school waar je vriend(in) heen gaat? Dit is geen dilemma dat gaat om leven of dood, maar het is wel een keuze die bepalend is voor je leven. En daar maak ik de kinderen bewust van.”

Wat is voor jou de grootste uitdaging als gastspreker?

“Ik stel de kinderen voor een dilemma, maar ik krijg de vraag ook weleens terug: wat zou ik gedaan hebben als ik in mijn vaders schoenen had gestaan? Ja, dat is eigenlijk de meest moeilijke vraag die ik tot me kan nemen. Want dan moet ik me in hem verplaatsen terwijl hij nooit over die keuze heeft gepraat, nooit. Meestal antwoord ik daarop dat ik niet hier zou zijn geweest als ik een andere keuze dan mijn vader had gemaakt.”

Welke ervaring zal jou altijd bijblijven?

“Dat zijn er twee. Kijk, ik vertel mijn familieverhaal, maar de kinderen hebben ook hun familieverhalen. Tijdens een les begon er een meisje uit Syrië te vertellen over haar ervaring op de boot die van Turkije naar Lesbos gingen oversteken. Niemand kon zwemmen, er was dus een verschrikkelijke angst voor die boottocht. Het was heel emotioneel wat ze vertelde. En dat deed me wel pijn, echt pijn. Maar ik ben wel blij als zulke verhalen ook gedeeld worden nadat ik het mijne heb verteld.

Daarnaast is Gerdi Verbeet een keer mee geweest naar een gastles van me. Toen ik klaar was met de gastles en in gesprek ging met de kinderen, stelde ik haar voor aan de klas. Tijdens het gesprek dat we met elkaar hadden, vroeg ze aan de leerlingen wat er gedaan moest worden om het gesprek over de Tweede Wereldoorlog levend te houden. Of er meer filmpjes gemaakt moesten worden misschien? Een jongen uit de klas stak zijn vinger op en zei: “Nee mevrouw, we willen de verhalen blijven horen.” Ja, toen zag je haar staan en denken dat het toch de persoonlijke verhalen zijn die bijblijven. En dat geeft mij ook altijd de kracht om mijn familieverhaal te blijven vertellen. “

Wat heb je over jezelf geleerd tijdens het traject bij Na de Oorlog?

“Nou, iets wat ik eigenlijk al wist, maar misschien meer naar voren is gekomen tijdens dit alles. Het is dat ik lijk op mijn vader, want ik ben ook niet bang. En hij had een bepaalde hardheid in zich. Hij had een bloedhekel aan, het is een rare term, onterechte autoriteit. En daarmee bedoel ik mensen die zich belangrijk achten en beslissingen maken over anderen. Daar heb ik ook een bloedhekel aan. Autoriteit interesseert me niet. De burgemeester, de minister-president en jij en ik: we gaan allemaal naar hetzelfde toilet.”

Wat is het mooiste advies dat jij ooit hebt gekregen?

“Toen ik 19 was, heb ik gevraagd aan mijn ouders of ik liftend naar Israël mocht gaan. En dat vond mijn vader niet goed. “Een Melkman lift niet”, zei hij. Ik heb het niet gedaan en ging vliegen. Dat was voor mij het moment dat ik tegen mezelf zei dat ik altijd luister naar die ouwe van me, maar dat ik wel mijn eigen beslissingen neem. Of het per se een mooi advies is, weet ik niet. Maar ik heb het altijd bij me gehouden: ik luister naar iedereen, maar neem mijn eigen beslissingen.”