Soms vraag ik mij af of dit heeft te maken met dat wat mijn Joodse familie is overkomen tijdens de Tweede Wereldoorlog: verzet, verraad, collaboratie, Kamp Amersfoort en Vught, vernietigingskamp Sobibor. En vooral wat zij niet hebben gedaan: vluchten!

Mijn Joodse overgrootmoeder Sophie, naar wie ik ben vernoemd, was gemengd gehuwd met mijn niet-Joodse overgrootvader Wim Jaburg. Vanwege zijn hulp aan Joden zat hij twee jaar in Kamp Amersfoort en Vught. Sophie bleef bang en alleen achter in Amsterdam met haar twee jonge kinderen, waaronder mijn oma Ammy. Dan wordt er aangebeld: 'Sind sie Juden', vraagt de nazi wanneer hij samen met een Nederlandse SS'er Sophie's persoonsbewijs met een J ziet. Alhoewel gemengd gehuwden soms het voordeel van de twijfel kregen van de nazi's, is het feit dat haar man Wim gevangen zit in Kamp Vught vanwege het helpen van Joden dat helemaal niet. Toch gaan de mannen - wonder boven wonder - weer weg...

Sophie overleeft de oorlog niet. Op 8 mei 1945, de dag waarop Amsterdam bevrijd werd, overlijdt zij in het kraambed van haar derde kind. Dat geldt ook voor Sophie haar ouders en het gezin van haar oudste broer Nathan; zij worden vermoord in vernietigingskamp Sobibor. Haar broer Hijman wist zijn gezin wél te redden met vervalste persoonsbewijzen. Haar jongste broer Barend wilde zijn gezin en zijn Joodse werknemers redden door te werken voor de nazi's. Iets wat hem duur kwam te staan.